تزریق بوتاکس مانند سایر روشهای زیبایی، در ایران هم با استقبال زیادی مواجه شده است. اما وجود دو چالش عمده باعث شده است که متخصصان درباره آن هشدارهایی جدی مطرح کنند. یکی از آنها مراجعه افراد به پزشکان غیرمتخصص و دیگری وجود انواع تقلبی و بدون مجوز بوتاکس در بازار دارویی کشور است.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، تزریق توکسین بوتولینوم برای درمان خطوط بیش فعال صورت یک روش سریع و نسبتاً غیر تهاجمی است که تغییر قابل توجهی در خصوصیات زیبایی شناختی صورت ایجاد می کند و مدت بهبودی در این روش حداقل است. رضایت بیمار و عوارض جانبی خفیف سبب استقبال گسترده از این روش در طی دهه گذشته شده است.
سالها تجربه در مورد توکسین بوتولینوم نشان داده است که این توکسین در درمان چروکها یک روش ایمن و مؤثر است. در صورتی که تزریق به درستی و با اطلاعات دقیق از ساختمان عضلانی صورت و نیز آگاهی کامل از ماهیت عملکردی توکسین انجام گیرد عوارض جانبی شایع نبوده و عمدتاً عوارضی خفیف و گذرا می باشند و تا امروز هیچ عارضه جدی یا طولانی مدتی از آن گزارش نشده است. تا کنون دو نوع نوروتوکسین با نامهای BTX-A و BTX-B عرضه شده اند که البته بیشتر اطلاعات موجود مربوط به نوع اول میباشد.
شکل رایج عوارض جانبی و آثار ناخواسته بیشتر به تکنیک تزریق بستگی دارند تا نوع نوروتوکسین و در صورت آگاهی از آناتومی عضلات صورت و تمرین و تجربه کافی در تکنیک تزریق می توان از خیلی از این عوارض پیشگیری نمود.
چروکهای صورت دو نوعاند:
۱- نوع دینامیک که بر اثر حرکت مکرر عضلات صورت در طی سالها ایجاد میشوند.
۲- نوع استاتیک که در اثر کاهش کشسانی پوست به علل متفاوتی از جمله جاذبه زمین به وجود میآیند.
سالها تنها راه درمان چروکهای استاتیک، لیفتینگ (lifting) صورت و ابرو بود که البته چروکهای دینامیک را درمان نمیکرد.
تزریق بوتاکس که در واقع نوعی سم به دست آمده از یک باکتری خاص است، برای درمان خطوطی که در اثر فعالیت زیاد در صورت پیدا شدهاند، یک روش سریع و نسبتا غیرتهاجمی است.
چون بوتاکس نوعی سم است، بهتر است مادران باردار و حتی مادرانی که به فرزندشان شیر میدهند تا پایان این دوران از انجام این تزریق خودداری کنند.
افرادی که لب فوقانی باریکی دارند و یا کسانی که فاصله انتهای بینی با لب بالایشان زیاد است، ممکن است با تزریق زیاد بوتاکس ظاهری ناخوشایند پیدا کنند.
بعضی از افراد لبخندی تحت عنوان «لبخند مونالیزا» دارند که گوشههای دهان در حالت طبیعی به طرف پایین لب فوقانی کشیده میشود. درمان با بوتاکس در این افراد این حالت را تشدید کرده و ظاهری غیرطبیعی به بیمار میبخشد.
در عوض افرادی که در آنها لثههای بالا و پایین دیده میشود، ممکن است به درمان همزمان عضله پایین کشنده لب تحتانی نیاز داشته باشند تا دچار لبخندی مانند شکلک درآوردن و یا دهانکجی نشوند.
بوتاکس در چه مواردی تزریق می شود؟
- اصلاح چین و چروکهای اطراف چشم
- جلوگیری از تعریق بیش از حد زیر بغل و کف دست
- اصلاح تیکهای عصبی و عضلانی
- اصلاح چپی چشم
- اصلاح پرش عضلانی اطراف چشم
بوتاکس باید توسط پزشک متخصص تزریق شود
تزریق این ماده باید با سوزنهای بسیار ظریف و توسط فوق تخصص جراح پلاستیک یا متخصص پوست صورت بگیرد.
پزشک باید آناتومی عضلات صورت، فیزیولوژی پوست، فیزیولوژی اثر سم وحتی مکانیسم چین و چروک را بشناسد.
ضمن اینکه روش تزریق را هم به خوبی یاد گرفته باشد، چرا که اگر تخصص این کار را نداشته باشد، میتواند بیمار را دچار عوارض جدی کند.
اگر تزریق بوتاکس به صورت مجاز و اندازه مناسب بر اساس تشخیص پزشک فوق تخصص جراح پلاستیک صورت بگیرد، استفاده از آن خطرناک نخواهد بود.
تزریق بوتاکس به علم و آگاهی بالایی نیاز دارد و باید متخصصان این امر از ترکیب و تشریح بدن بیمار آگاهی لازم را داشته باشند.
تزریق این ماده توسط غیر پزشک متخصص که از تبحر لازم در این زمینه برخوردار نباشد، باعث عارضههای بسیاری میشود.
در این زمینه فقط دو رشته فوق تخصصی جراحی پلاستیک و متخصص پوست میتوانند با آگاهی از عوارض این ماده، استفاده درمانی یا زیبایی را از آن داشته باشند.
افرادی که مایل هستند از بوتاکس استفاده کنند، باید در مراکز معتبر زیر نظر فوق تخصص جراحی پلاستیک یا متخصص پوست این عمل را انجام دهند، ولی باید آگاه باشند که بوتاکس فقط برای چینوچروکهای سطحی و فقط ۳ تا ۵ بار میتواند استفاده شود. فواید بوتاکس در هر بار نیز بیشتر از چهار ماه دوام ندارد و افراد فقط مدت دو سال میتوانند از تزریق بوتاکس استفاده کنند.
افراد فوق تخصص جراحی پلاستیک و متخصصان پوست به دلیل آگاهی از انواع بوتاکسهای وارداتی، همیشه از نوع استاندارد آن استفاده میکنند، ولی مسلما نمیتوان وجود بوتاکسهای غیر مجاز در بازار را نادیده گرفت که عوارض بسیاری نیز در پی دارند.
کشورهای تولید کننده بوتاکس
عمده کشورهای تولیدکننده این ماده، کشورهای غربی از جمله انگلستان، کانادا و آمریکا است که در چند سال اخیر به دلیل گسترش علم، چین نیز وارد تولید این ماده شده است.
از این کشورها ماده بوتاکس وارد ایران میشود که مقدار و اندازههای تولیدکننده هر کشور متفاوت است. کشورهایی مثل چین و تایوان موادی به اسم بوتاکس تولید کردهاند که غیراستانداردند، مجوز هم ندارند و استفاده از آنها مشکلات غیرقابل جبرانی را برای مصرف کنندگان بهدنبال خواهد داشت.
داروهای تقلبی و غیراستاندارد در ایران زیاد یافت میشود. این داروها عوارضی دارند که آن را گاهی به بوتاکس ربط میدهند. در ضمن تزریق بوتاکس حتماً باید به وسیله شخص متخصص انجام شود تا آن را در نواحی درست تزریق کند که متخصص انجام شود تا آن را در نواحی درست تزریق کند که بعداًحالت چهره غیرطبیعی نشود.
اگر داروی استاندارد زیر نظر متخصص تزریق شود، هم در کسانی که سن پایینی دارندو چین در حال تشکیل است و هم در افردای که جینهای عمیقتری دارند، باعث برطرف شدن چینها خوهاد شد. عوارض خود بوتاکس فوقالعاده کم و موقت است. شایعـرین عارضه بوتاکس احساس سنگینی پلک است که ۱ یا ۲ هفته بعد از تزریق خودبهخود از بین میرود.
عوارض تزریق بوتاکس غیرمجاز یا تزریق توسط غیرمتخصص
مواردی مشاهده شده است که افراد بر اثر از استفاده از بوتاکسهای غیرمجاز یا تزریق توسط غیر متخصص دچار سرگیجه و دوبینی چشم شدهاند.
این احتمال وجود دارد که بوتاکس به اشتباه به ماهیچههای کناری تزریق شود، یا حتی در اثر تزریق عمیق روی آنها تاثیر بگذارد.
مقادیر کم این سم مهلک میتواند در مدت چند دقیقه جان فردی را بگیرد و باعث فلج شدن دستگاه عصبی و در نهایت باعث اختلال قلب و تنفس افراد شود.
تزریق غیرکارشناسانه بوتاکس ممکن است خطرات گوناگونی مثل نامتقارن شدن صورت و ابرو، افتادگی پلک و یا فلج صورت را بهدنبال داشته باشد.
نکته دیگری که در این تزریقهای غیرکارشناسانه وجود دارد این است که تزریق بوتاکس ممکن است باعث فعال شدن برخی از بیماریهای نهفته در فرد شود.
این پزشک است که با سؤالاتی که از بیمار میپرسد و فرمهایی که از این طریق بررسی میکند، بیماریهای زمینهای مداخله کننده را تشخیص میدهد. به این معنی که حتی اگر فرد مراجعه کننده ظاهر سالمی داشته باشد، باید از لحاظ بیماریهای قبلی، بیماریهای خانوادگی و ارثی مورد بررسی قرار گیرد.
از آنجا که این ماده (بوتاکس) به هر حال یک سم است، چنانچه درست تهیه، خالص و نگهداری نشده باشد و همچنین درست تزریق نشود، موجب عوارضی که گاهی نیز جبران پذیرنیستند، برای بیمار خواهد شد.
سم بوتولونیوم با از بین بردن انتقال پیام عصبی به عضله موجب کاهش قدرت انقباض عضله میشود.
دوز استفاده از این سم بسیار حائز اهمیت است، چرا که میزان زیاد این سم به علت ایجاد فلج عضلانی، حتی میتواند منجر به مرگ شود.
مقادیر خیلی کم و کنترل شده از این سم در بیماران مبتلا به اسپاسم عضلانی مورد استفاده قرار گرفته که با شل کردن عضله موجب کنترل مشکل بیمار میشود، اما اگر به میزان زیاد و غیرکارشناسانه تزریق صورت گیرد، حتی میتواند مرگ را بهدنبال داشته باشد.
از دیگر عوارض تزریق بوتاکس میتوان به خشکی موقتی چشم و اشک، ورم پلک، خطای دید، التهاب قرنیه، هماتوم یا تراوش و تجمع موضعی خون که به زودی منعقد میشود، دردهای موقتی و سوزش خفیف اشاره کرد.
نتایج حاصل از بوتاکس چگونه است؟
وقتی فردی به دلیل ناراحت بودن از به وجود آمدن چین و چروک و خطوط روی صورتش به پزشک مراجعه میکند، برحسب وضعیت پوستش، درمانهای متفاوتی از جمله بوتاکس به او پیشنهاد میشود. این نوع درمان در کلینیکها و مراکز پزشکی انجام میشود. تنها چند دقیقه طول میکشد و پیش از آن نیز آزمایش انجام نمیشود چون بوتاکس آلرژیزا نیست. متخصص مربوطه مقداری از این ماده را طی چند مرحله به ماهیچههایی که مسبب بروز خطوط روی پیشانی، خطوط خنده و خطوط کنار چشماند، تزریق میکند.
نتایج حاصل از بوتاکس چگونه است؟
به طور معمول نتایج حاصله از بوتاکس بعد از سه روز ظاهر و بهترین نتیجه ۱۵ روز بعد نمایان میشود. ماهیچهای که بوتاکس به آن تزریق میشود به هیچوجه فلج نمیشود بلکه قدرت حرکتی خود را تا حدی از دست میدهد. بوتاکس دوام همیشگی ندارد و چهار تا شش ماه بعد، ماهیچه قدرت اولیه خود را پیدا میکند و خطوط بازمیگردند. برای آنکه بوتاکس کاملا موثر باشد باید یک سال تمام هر سه ماه یک بار عمل بوتاکس تکرار شود. در سال دوم، دو بار تزریق کافی است و از این پس باید هر سال یک بار بوتاکس تزریق شود تا تاثیرش همیشگی باشد.
آیا عواقب ثانویه دارد؟
این احتمال وجود دارد که بوتاکس به اشتباه به ماهیچههای کناری تزریق شود یا حتی در اثر تزریق عمیق روی آنها تاثیر بگذارد. تزریق بوتاکس به ماهیچه بالا برنده پلک موجب افتادگی کامل یا بخشی از پلک به مدت شش تا هشت هفته میشود. از جمله تاثیرات ثانویه تزریق بوتاکس میتوان به خشکی موقتی چشم، اشک، تورم پلک، خطای دید، التهاب قرنیه، هماتوم یا تراوش و تجمع موضعی خون که به زودی منعقد میشود،دردهای موقتی و سوزش خفیف اشاره کرد. به گزارش موسسه سوئیسی محصولات درمانی، حتی اگر بوتاکس به درستی به وسیله یک متخصص تزریق شود، باز هم در ۲۴درصد مراجعان، سردرد، هماتوم، تورم، افتادگی پلک و دردهای خفیف مشاهده میشود.
آیا تزریق بوتاکس درد دارد؟
بوتاکس به وسیله سوزنهای بسیار ظریف تزریق میشود و تقریبا بدون درد است. افراد بسیار حساس میتوانند یک ساعت قبل از تزریق از کرمهای بیحس کننده استفاده کنند.
آیا یک ماده مضر و خطرناک نیست؟
باکتری کلوستیریدیوم سمی را میسازد که جذب آن به وسیله بدن موجب بوتالیسم میشود. بوتالیسم یک نوع مسمومیت غذایی نادر است. برای آنکه چنین مسمومیتی برای بدن خطرساز باشد باید میزان این سم تزریقی به بدن چند هزار برابر آن چیزی باشد که در روش درمانی بوتاکس مورد استفاد قرار میگیرد. آسپرین نیز ماده مفیدی است اما اگر ۱۰ برابر بالاتر از مقدار تجویزی مورد مصرف قرار گیرد کشنده خواهد بود.
آیا به تنهایی کارساز است؟
غیر از بوتاکس راههای دیگری هم برای از بین بردن چروکها وجود دارد. در واقع بوتاکس با از کار انداختن ماهیچهها، خطوط عمیق را برطرف میکند نه خطوط سطحی را. برای از بین بردن خطوط سطحی پوست میتوان از کولاژن، گوتکس، پیلینگ، تزریق چربی یا لیزر استفاده کرد. از نظر برخی پزشکان، لیپوساکشن و بوتاکس از جمله کشفیات بزرگ در علم زیباشناسی بودهاند. گرچه نزدیک به ۳۰ سال است که بوتاکس کشف شده اما تنها ۱۰ سال است که در زیبایی مورد استفاده قرار گرفته و به نظر میرسد جایگزین مناسبی برای لیفتینگ و انواع جراحیهاست که در نهایت رضایت فرد را نیز جلب نمیکنند. از نظر برخی پزشکان، بوتاکس عوارض جانبی ندارد ولی در نظر برخی نیز بوتاکس روش ناشناختهای است که تاثیرات درازمدت آن روی بدن مشخص نشده است. .....